Łukasz Sakowski | To Tylko Teoria

Istnieją różne przyczyny dysforii płciowej i transpłciowości. Omawiam je w nowym odcinku podkastu To Tylko Teoria. Odcinek powstał we współpracy z Esprit, wydawcą książki autobiograficznej Oliego Londona o zmianie płci i wycofaniu się z niej. Patronite: https://patronite.pl/totylkoteoria Źródła: Alexander Korte i wsp. Deutsches Ärzteblatt International (2008). Annalisa Anzani i wsp. International Journal of Environmental Research and Public Pealth (2020). Anne A. Lawrence. Sexual Dysfunction (2011). Atefeh G. Jolfaei i wsp. Journal of family medicine and primary care (2022). 11 International Classification of Diseases. World Health Organisation. Caroline Lowbridge. BBC (2021). Charles W. Davenport. Archives of Sexual behavior (1986). Christian J. Bachmann i wsp. Deutsches Ärzteblatt International (2024). Daria J. Kuss i wsp. Psychology of Popular Media (2020). David Ludden. Psychology Today (2023). 10 International Classification of Diseases. World Health Organisation. Devita Singh i wsp. Frontiers in Psychiatry (2021). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5). American Psychiatric Association. Dragana Duišin i wsp. The Scientific World Journal 2014 (2014). Emilie Kao i wsp. Newsweek (2024). Hannah Barnes. The Guardian (2024). Jennifer Katz i wsp. The American Journal of Family Therapy (2009). Jiska Ristori i wsp. „Gender dysphoria in childhood”. International Review of Psychiatry (2016). John Bowlby. Wydawnictwo Naukowe PWN (2020). John Money i wsp. Journal of Pediatric Psychology (1979). Jonathon W. Wanta i wsp. Transgender health (2019). Kaltiala-Heino, Riittakerttu i wsp. Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health (2015). Kelley D. Drummond i wsp. Developmental psychology (2008). Kenneth Zucker. Archives of Sexual Behavior (2019). Kristin Valentino i wsp. Journal of Family Psychology (2012). Lauren Smith. Spiked (2024). Lisa Littman i wsp. Archives of Sexual Behavior (2024). Lisa Littman. Archives of Sexual Behavior (2021). Lisa Littman. PLOS One (2019). Madeleine S. C. Wallien i wsp. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry (2008). Melissa Midgen i wsp. Archives of Sexual Behavior (2019). Michael Bailey i wsp. Archives of Sexual Behavior (2023). Michael Shellenberger. Uherd (2024). Phil S. Lebovitz. American Journal of Psychiatry (1972). Susan Bewley i wsp. Healthcare (2022). Theodore Millon. Polskie Towarzystwo Psychologiczne. Warszawa (2012). Thomas D. Steensma i wsp. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry (2013). Varun Warrier i wsp. Nature communications (2020). Zbigniew Lew-Starowicz i wsp. Wydawnictwo Lekarskie PZWL (2020). Okładka: Beasternchen/Pixabay z późn. zm.

Opublikowałem niedawno zdjęcie Meksykanina z zaawansowanym stadium małpiej ospy. Skąd pomysł, że rany od ospy to tak naprawdę ślady postrzałowe, że Meksykanin to Irańczyk, i dlaczego tę absurdalną, fałszywą informację powieliły nie tylko hejterskie profile, ale i polscy fact-checkerzy, profesorowie wirusologii oraz popularne strony rozrywkowe? Patronite: https://patronite.pl/totylkoteoria Artykuł ze źródłami: https://totylkoteoria.pl/malpia-ospa-dezinformacja Okładka: fot. Hiram Jerónimo; tło Sinnes Reich/Pixabay

Czym dokładnie są "leki" dla roślin? Jak powstają i jakie badania muszą przejść, nim zostaną dopuszczone na rynek europejski? Odcinek powstał we współpracy z Polskim Stowarzyszeniem Ochrony Roślin. Zapraszam również na: www.totylkoteoria.pl W nagraniu padły dwie faktograficzne literówki: "miliardy" zamiast "milionów" i "Agency" zamiast "Authority". Okładka: Sveta Fedarava/Unsplash, z późn. zm.

Dołącz do grona Patronów i Patronek Łukasza Sakowskiego z bloga To Tylko Teoria i podkastu Teoretico. Dzięki Twojemu wsparciu blog i podkast mogą istnieć i dalej się rozwijać: https://patronite.pl/totylkoteoria. --- Zachęcam do subskrybowania kanału i wystawienia oceny po odsłuchaniu odcinka na Spotify. --- W dzisiejszym odcinku tłumaczę na czym polegało stworzenie sztucznego „zarodka” ludzkiego, jak przebiegał ten proces, co o nim wiadomo, co z tego wynika i kiedy oraz dlaczego przerwano eksperyment. --- Okładka: wylęganie blastocysty człowieka, fot. K. Hardy/Wellcome Collections z późn. zm.

Autorka „Harry'ego Pottera” od kilku lat mierzy się z awanturami wokół jej osoby. Oskarżana jest o transfobię i nienawiść wobec osób identyfikujących się jako transseksualne/niebinarne. Ale skąd się te oskarżenia wzięły? Jaki jest ich początek? Czy krytyka i nagonki na Rowling są słuszne? O dyskursie wokół Rowling opowiada dr Katarzyna Szumlewicz. Motyw muzyczny na początku podkastu: The Age of Colossus, Mystery Mammal, Free Music Archive (CC BY 4.0). Zdjęcie: Getty Images z późn. zm. https://patronite.pl/totylkoteoria/

Istnieją różnice w reagowaniu na infekcje wirusowe, a także na leki przeciwwirusowe oraz na szczepionki, pomiędzy kobietami i mężczyznami. Na czym polegają i z czego wynikają? Wyjaśnia prof. dr hab. Agnieszka Szuster-Ciesielska, biolożka i wirusolożka z Katedry Wirusologii i Immunologii Instytutu Nauk Biologicznych Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

W trzydziestym odcinku podkastu „Teoretico” rozmawiam z dr Katarzyną Szumlewicz (filozofką, pedagogiem) i dr Magdaleną Leszko (psychologiem, psychoterapeutką) na temat filmu „Tár”. W szczególności dyskutujemy o tym, czy główna bohaterka ma narcystyczne zaburzenie osobowości oraz co film mówi o ideologii łołk. Podkast zawiera spoilery.

Polacy są narodem łykającym suplementy diety na potęgę. W telewizji i radio reklamy takich parafarmaceutyków zajmują często całe pasma. Tymczasem przeciętnemu Europejczykowi większość suplementów jest niepotrzebna. Popyt na tego typu preparaty jest kreowany sztucznie przez influencerki, reklamy, przemysł parafarmaceutyczny i branżę beauty. O tym, które suplementy diety naprawdę warto zażywać, wydając na nie pieniądze, mówi farmaceutka, mgr farm. Anna Wyrwas, autorka profilu „Będąc młodym farmaceutą”.

W poprzednim odcinku (27.), będącym pierwszą częścią tej rozmowy, Milena Karlińska-Nehrebecka (psycholog, psychoterapeuta, wykładowca, prezes Polskiej Federacji Psychoterapii i Polskiego Instytutu Psychoterapii Integratywnej) opowiadała o objawach zaburzenia osobowości typu borderline, o zachowaniach takich osób i o kryteriach diagnostycznych. W kontynuacji mówi o przyczynach tego zaburzenia, o tym co i jak czują osoby borderline oraz o leczeniu.

W dzisiejszym odcinku rozmawiam z Mileną Karlińską Nehrebecką, z Polskiej Federacji Psychoterapii i Polskiego Instytutu Psychoterapii Integratywnej, na temat granicznego zaburzenia osobowości, czyli zaburzenia borderline. Psycholog i psychoterapeutka opowiada, jak zaburzenie to się objawia, co czują osoby, które je mają, dlaczego zachowują się w tak specyficzny sposób, jakie czynniki predysponują do rozwinięcia się takiej zaburzonej osobowości.  Cały wywiad trwa prawie trzy godziny, został więc podzielony na dwie części, oto pierwsza z nich.

Chiny coraz śmielej działają w Europie w różnych sektorach. Chodzi nie tylko o kwestie gospodarcze, strukturalne czy międzynarodowe, ale także o naukę i technologie. Dziennikarka cyfrowo-technologiczna, Sylwia Czubkowska, autorka książki pt. „Chińczycy trzymają nas mocno”, opowiada w dzisiejszym podkaście o problemach związanych ze współpracą między europejskimi uczelniami a Chinami. 

Wiara w teorie spiskowe jest powiązana z cechami narcystycznymi. Badania nad takim związkiem prowadzi prof. Aleksandra Cichocka z University of Kent, którą zaprosiłem do podkastu, aby zapytać, co konkretnie sprawia, że osoby narcystyczne mają predyspozycje do interesowania się teoriami spiskowymi, jaki jest charakter takiej korelacji, jakie inne cechy czy sytuacje wzmagają w ludziach tendencję do zainteresowania spiskami i co można robić, by racjonalniej podchodzić do zagadnienia teorii spiskowych. 

W dzisiejszym odcinku z dr Magdaleną Leszko, psychologiem i psychoterapeutką, wykładającą także psychologię na uniwersytetach w Polsce i USA, rozmawiam o histrionicznym zaburzeniu osobowości w filmach. Analizujemy zachowania, motywy i uczucia bohaterek, co do których podejrzewamy, że mają to zaburzenie lub wiemy to z fabuły. Będziemy spoilerować, dlatego przed wysłuchaniem tego odcinka zachęcam do obejrzenia następujących filmów: „Co się przydarzyło Baby Jane”, „Tramwaj zwany pożądaniem”, „Blue Jasmine”, „Śniadanie u Tiffany'ego” i ewentualnie także „Kotka na gorącym blaszanym dachu”.

W tym roku Nagrodę Nobla z medycyny lub fizjologii przyznano prof. Svante Pääbo za badania kopalnego DNA, pochodzącego głównie od neandertalczyków. Podobne badania w Polsce prowadzi, wraz ze współpracownikami, dr Anna Juras z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a tegorocznego noblistę miała okazję poznać osobiście tydzień przed nagrodzeniem go Noblem. Poprosiłem badaczkę o wywiad na temat paleogenetyki, jej własnych badań oraz przyznanego w tym roku medycznego Nobla, w którym opowiada, dlaczego takie badania się prowadzi, co z nich wynika, na czym polegają i jak w ogóle wyglądają. 

Narcyzm ma różne oblicza i może przejawiać się inaczej, zależnie od kontekstu kulturowego, w którym jednostka narcystyczna funkcjonuje. Jedną z charakterystycznych cech narcyzów wspólnotowych jest sygnalizowanie cnoty, czyli kreowanie się na najbardziej moralnego, cnotliwego i dobrodusznego człowieka.  Strategia tworzenia takiego wizerunku polega na dopasowaniu swojego zachowania do panujących cnót i wzorców kulturowych. W środowisku silnie religijnym narcyz będzie więc doszukiwał się na siłę niewiernych, których może oskarżać o herezję, a w laickim społeczeństwie krytycznym wobec rasizmu, ksenofobii czy seksizmu, będzie węszył rasistów, oskarżając o ksenofobię osoby, które wcale jej nie przejawiają.  O niuansach takiego zachowania – w tym o kulcie ofiar i dramatycznym trójkącie Karpmana – i o jego przyczynach oraz okolicznościach, opowiada dr hab. Jarosław Piotrowski, psycholog społeczny z UKSW, badający narcyzm. Zdjęcie z okładki: Patricio Hurtado/Pixabay

Cielesne zaburzenie dysmorficzne, zwane też dysmorfofobią, powoduje że człowiek widzi w swoim wyglądzie wady, których nie ma albo są bardzo nieduże i ledwo widoczne. Dlaczego? I czy media społecznościowe powodują takie zaburzenie u młodych osób? Co czują ludzie z dysmorfofobią? O zaburzeniu tym opowiada dr Magdalena Leszko, psycholog i psychoterapeutka. 

Histrioniczne zaburzenie osobowości to niezwykle barwne i dramatyczne zaburzenie psychiczne. Osoby histrioniczne, jako bardzo charyzmatyczne, przyciągające uwagę i prowokujące, często skupiają wokół siebie ludzi, tak w świecie realnym, jak i internetowym.  Jak dokładnie objawia się histrioniczne zaburzenie osobowości? Co czują osoby z tym zaburzeniem i jak motywują swoje działania? Co powoduje, że zaburzenie to się rozwija? Czym histrioniczne zaburzenie osobowości różni się od narcystycznego zaburzenia osobowości oraz jak przejawiają je mężczyźni, a jak kobiety?  Dlaczego histrionicy najpierw prowokują, a potem uważają się za ofiary? I czemu są tak skrajnie nadwrażliwi na krytykę? Na pytania te odpowiada psycholog kliniczna, psychoterapeutka i superwizor, prezeska Polskiej Federacji Psychoterapii, Milena Karlińska-Nehrebecka.  Na okładce fragment zdjęcia archiwalnego z Marilyn Monroe. 

TikTok stał się platformą popularną wśród młodzieży. Niestety jest na nim wiele pułapek, czyhających na młode osoby: uzależnienie behawioralne, agresywne treści, seksualizacja, propaganda polityczna, treści powodujące permanentne kompleksy (zaburzenia dysmorficzne). O problemie z TikTokiem rozmawiam z Sylwią Czubkowską, prowadzącą magazyn Spider's Web i podkast Techstorie, specjalizującą się w cyfryzacji.

W dzisiejszym odcinku rozmawiam z Mileną Karlińską-Nehrebecką - psychologiem klinicznym, certyfikowanym psychoterapeutą, superwizorem, prezesem Polskiej Federacji Psychoterapii i współzałożycielem Instytutu Psychoterapii Integratywnej - o anankastycznym zaburzeniu osobowości (zaburzeniem osobowości obsesyjno-kompulsywnej; nie mylić z zaburzeniem obsesyjno-kompulsywnym).  Czym objawia się takie zaburzenie? Jak zachowują się osoby, które na nie cierpią? Co powoduje, że niektórzy rozwijają zaburzoną osobowość anankastyczną? Czy cechy anankastyczne zawsze są szkodliwe czy mają też jakieś korzyści? Dlaczego osoby z histrionicznym zaburzeniem osobowości łączą się w udane pary z anankastykami?  Czy anankastyczne zaburzenie osobowości można wyleczyć? 

Jakie są etapy suszy? Jak na ryzyko występowania susz wpływa klimat, rzeźba terenu i działalność człowieka? W jaki sposób przeciwdziałać suszy i jej negatywnym skutkom? O suszy i globalnym ociepleniu rozmawiam z ekohydrologiem, doktorem Sebastianem Szklarkiem z Europejskiego Regionalnego Centrum Ekohydrologii Polskiej Akademii Nauk i autorem strony Świat Wody.